ساختار مفهومی سلامت معنوی در منابع اسلامی (قرآن و نهج-البلاغه)

سابقه و اهداف: از زمان مطرح شدن سلامت معنوی در عرصه­ ی سلامت، پژوهشگران نتوانسته­ اند به مفهومی واحد از آن دست یابند؛ به­ طوری­ که حتی در میان پژوهشگران یک دین و فرهنگ هم در این­باره اختلاف نظر وجود دارد. ازاین­رو، شایسته است ساختار مفهومی سلامت معنوی از دیدگاه دین مبین اسلام بررسی شود تا بتوان به تعیین شاخص­ های آن اقدام کرد. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع تحلیلی - توصیفی است که برای تحلیل داده­ ها، از روش تحلیل محتوای آشکار و ضمنی؛ و برای استخراج ویژگی­ های ساختاری مفهوم سلامت معنوی در متون دینی اسلام (قرآن و احادیث)، از بررسی محتوایی آیه­ ها و روایت­ های مطرح شده درباره­ ی سلامت معنوی استفاده شده است. این پژوهش تمام موارد اخلاقی مرتبط را رعایت نموده است.    یافته ها: یافته­ های پژوهش عبارت است از نسبی­ بودن سلامت معنوی، مقدمه­ بودن سلامت معنوی، جامعیّت و اصالت مفهوم سلامت، برتری رتبه­ ی سلامت معنوی­، سه­ بُعدی بودن مفهوم سلامت معنوی (نگرشی، عاطفی و رفتاری)، پیوستگی ابعاد مختلف سلامت با سلامت معنوی، تأثیر متقابل این ابعاد بر یکدیگر، غایت­ محور بودن سلامت معنوی و اینکه در اسلام، سلامت وجودی لازمه­ ی سلامت مذهبی است. نتیجه گیری: یافته­ ها نشان می­ دهد که بدون توجه به ساختار مفهومی سلامت معنوی نمی­ توان به مفهومی روشنی از آن دست یافت و شاخص­ های آن را تعریف کرد. ویژگی­ های ساختاری مفهوم سلامت معنوی حتی در محتوای آن از نگاه اسلام نیز نقش­ آفرینی می­ کند. این تأثیر به حوزه­ ی آموزش و درمانگری معنوی نیز کشیده خواهد شد.